پیامرسانی نامتمرکز | ماتریکس چیست؟
بِسْمِ اللَّـهِ الرَّحْمَـٰنِ الرَّحِيم
وقتی در تلگرام پیامی میفرستید، پیام به کارساز (سرور) تلگرام میرود و از آنجا به سمت مخاطب میرود؛ وقتی در واتساپ پیامی ارسال میکنید هم همینطور. پیامرسان‌های ایرانی نیز از این قائده مستثنی نیستند.
این یعنی در هر پیامرسانی که استفاده میکنیم، مجبوریم از یک کارساز خاص استفاده کنیم و به احتمال زیاد صاحب آن پیامرسان به این وسیله میتواند پیام‌های رد و بدل شده را ببیند و بخواند!
دو راهکار برای حفظ حریم خصوصی در این مورد وجود دارد: عدم تمرکز کارساز و رمزنگاری.
عدم تمرکز
اگر در استفاده از یک پیامرسان بتوانیم کارساز را خودمان انتخاب کنیم و حتی بسازیم، حریم خصوصی‌مان به مراتب بیشتر حفظ میشود. میتوانیم از کارسازی که صاحبش را میشناسیم استفاده کنیم و یا اگر به کارسازی اعتماد نداریم خودمان کارسازی بسازیم. پیامرسانی که از این روش پیشتیبانی کند قابل تقدیر است! رایانامه (ایمیل) اینطوریست.
کارسازهای مختلفی برای رایانامه وجود دارد از جمله جی‌میل، پروتون‌میل، رایزآپ و …. روی هر کدام از این کارسازها حساب داشته باشید میتوانید به حسابی که در دیگر کارسازها قرار دارد پیام بفرستید.
رمزنگاری
راه دیگری که برای محافظت از حریم خصوصی وجود دارد رمزنگاری پیام‌هاست. این به خودی خود درمان نیست چون پیام رمزنگاری میشود ولی کسانی که بهشان پیام ارسال شده یا گروه‌هایی که در آن عضو هستیم رمزنگاری نمیشوند. ولی اصل همان خود پیام‌ها هستند.
رایانامه در بخش قبلی میدرخشد ولی در این مورد …. واتسپ هم ادعا میکند رمزنگاری سرتاسری دارد، یعنی همهٔ پیام‌ها رمز میشوند و فقط فرستنده و گیرندهٔ پیام میتوانند آن را بخوانند. ولی از آنجایی که کد واتسپ در دسترس نیست صحت‌سنجی این ادعا احتمالا ممکن نیست. ولی ماجرای تلگرام فرق میکند. در تلگرام پیام‌ها رمز نمیشوند ولی اگر خواستید رمزنگاری هم در دسترس شماست. در secret chat تلگرام، پیام‌ها رمز میشوند. یعنی درست است که پیام شما از کارساز تلگرام عبور میکند ولی خود پاول دورف هم نمیتواند پیام‌های secret chatتان را بخواند زیرا طوری رمز شده که فقط فرستنده و گیرنده میتوانند آنها را بخوانند. ولی استفاده از secret chat تلگرام مشکلاتی دارد؛ مثلا اینکه فقط در موبایل در دسترس است، نمیشود از چت عکس گرفت، در گروه‌ها در دسترس نیست و فقط در گپ شخصی قابل استفاده است و …. ولی خب! پیامرسان‌های ایرانی هم که کلا پرت هستند.
چه کنیم؟
در مورد اول که عدم تمرکز بود، واتسپ، تلگرام، پیامرسان‌های ایرانی و … همگی رفوزه شدند و فقط رایانامه پیروز شد. در رمزنگاری هم فقط تلگرام توانست تاحدودی نمره‌ای کسب کند، ولی نمره‌اش ۲۰ نشد.
ماتریکس
ماتریکس راه حل ماست. ماتریکس یک شبکهٔ پیامرسانی مثل رایانامه است با این تفاوت که رمزنگاری هم دارد. در ماتریکس اگر بخواهید به کسی پیام دهید، نیازی نیست که او هم از کارسازی استفاده کند که شما استفاده میکنید. حتی میتوانید کارساز خودتان را بسازید. در ضمن اگر خواستید پیام‌هایتان رمز هم میشوند تا هیچ کسی حتی صاحب کارساز هم به پیام‌هایتان دسترسی نداشته باشد. این قابلیت در میزکار (دسکتاپ) هم در دسترس شماست و در گروه‌ها هم در دسترس است. یعنی پیام‌هایتان در گروه‌ها هم رمز میشوند.
نکتهٔ دیگری که دربارهٔ پیامرسان‌ها هست باز بودن دست در انتخاب کارخواه (کلاینت) است. در رایانامه (اکثرا) و تلگرام شما میتوانید از برنامه‌های مختلفی برای پیامرسانی استفاده کنید و لازم نیست برنامهٔ خاصی را بصورت اجباری نصب کنید. مثلا برای استفاده از تلگرام میتوانید از forkgram یا nekogram هم استفاده کنید. این نکتهٔ مثبت برای واتسپ و پیامرسان‌های ایرانی موجود نیست.
در ماتریکس علاوه بر ویژگی‌های مثبتی که گفتم، میتوانید از کارخواه‌های مختلفی، هر کدام که میخواهید استفاده کنید. کارخواه رسمی و مشهورترین کارخواه آن element است. اگر از آن خوشتان نیامد، cinny، fluffychat و … استفاده کنید.
چطور در ماتریکس حساب باز کنیم؟
همانطور که گفتم برای استفاده از ماتریکس میتوانید در کارساز (سرور)های مختلفی حساب داشته باشید. ابتدا یک کارساز پیدا کنید. ترجیحا کارسازی پیدا کنید که سرعتش خوب باشد و فیلتر نباشد :)
بعد از آن دنبال یک کارخواه خوب بگردید. در بالا پیوند فهرست آنها را آوردم. پیشنهادم element است. ولی باز هم میگویم که گزینه‌های زیادی در دست دارید.
نکته: در شبکه‌های نامتمرکز از نمونه (instance) هم به جای چیزی که در این نوشته با عنوان کارساز (سرور) از آن یاد کردم هم استفاده میشود.