Bukvy

#mova #ukrajynsjka

Zvisno, tut lyce pro dergavnu movu i vymovu. Rozhljanu perevagno kirilytcnu, a latinytcnu — hetj troxy.

Zajvi

Vony spravdi zajvi, bo bez nyx abetka prodovguvaty maty jme svoju funtsiju, tomu cutky na zrazok «nomo todi vsjo vykydaty» — bude ne duge doretcnoju, pak take vge zdijsneno v hyncyx movax.

Zahalom mogna pozbuty sja ctconajmence 6 znakiv.

Щ

Po sutji to spoluka dvox zvukiv, vidomi pid zapysom ш i ч. Duge ljubjatj zhaduvaty dovge ljasjke szcz, ale pry tsjomu zabuvaty, ge my obydva pycemo dzvinkoho vidpovidnyka trjoma bukvamy ждж, kotryj xotc i rjidkicyj, ale je, naprykald приїжджати. Varto zauvagyty, ge tut дж odyn zvuk.

Takog tsja bukva porucuje harmoniju tcerhuvannj pryholosnyx. My znajemo pro taki zjminy: з → ж — казати → кажу, д → дж — ходити → ходжу, tomu z spoluky зд lehko otrymujemo ждж — їздити → їжджу. A koly vzjaty hluxi vidpovidnyky, to z ст otrymujemo ne vidpovidne шч, a okremu bukvu — просити → прошу, платити → плачу, простити → прошчу.

Otge, na ujavne skorotcennja slova my otrymujemo okremu bukvu, kotra tjahne za soboju tcymali cary, kotryx treba dodatkovo vyvtcaty i rozumity. Jakctco omynuty latinytcni abetky slovjansjkyx, to znatcna tcastyna kirilytcnyx teg vykynula: bilorusjka i pd-slovjansjkа. V druhyx vidbula sja zamina na vidpovidne шт. Takog mogna zauvagyty, ge dlja moskovsjkoji to odyn dovhyj zvuk, xotca jakctco duge postaraty sja, to i tam mogna pozbuty.

Jakctco hovoryty pro moju latinku, to tut vona ctc, jakctco z dijakrytykoju — .

Jotovani

Zadum ne novyj, sproba drahomanivky i vdala vi vukovytsji. Prytcomu zaraz dekotri i tak robjatj zaminy: єe, ї → і, rjidce й → и. Otcevydno, vplyv moskovsjkoji movy i ljinjky peremykaty sja na ukrajynsjku rozkladku. Takog mogna zhadaty pro: nepysannja apostrofa, zvykloji spoluky йо i ьо. Zdijsneno na praktytsji vukovytsjoju. Tog bez jotovanyx holosnyx abetka sxudne na tcotyry bukvy, a takog na apostrof tcy znaka dlja jota abo mjakostjy. Krasce znaka, bo apostrofa mogna zaminyty abo zastosuvaty ctce desj.

I tut mogna pohovoryty pro harmoniju tcerhuvannj, jakctco totcnjice — slovotvoriv: брат — [nemaje] брат-а, кінь — [nemaje] коня. Znov te same, slovo natce korotce, ale z nym musymo vyvtcaty dodatkovi cary, maty ponjattja tverdi i mjaki imennyky, xotca pravyla vsjudy odnakovi. Te same z narostkamy: дол-ина, ale країна — tut odyn narostok yna, i takoho bohato de.

Nemaje

Vidsutni bukvy do tzv zvukiv дж i дз, xotca bukvy isnujutj, napryklad џ i ѕ vidpovidno.

Sumno, ale latinytcni abetky teg zazvytcaj ne majutj okremyx bukv dlja nyx i teg zapysujtuj vidpovidno jak abo i dz, xotca jakctco duge postaraty sja, to mogna bulo by ǯ i ʒ vidpovidno. Moja latinytcna abetka syljno vydozjminena, tomu jakctco vykorystovuvaty dijakrytyku, to dz, dg, ts i tc lehko zaminjujutj sja vidpovidno na ž, ǧ, š i č. Ale ja ne vykorystovuju dijakritiku, bo znaju, ge pry drutsji vona bohatjma unykaje sja i sprostcuje sja.

Dodatkove

Loqitcnistj takog vnose sja v slovnykovyj porjadok. Jotovani roztacovani tak: є, ї, ю, я, xotca zvytcni zvuky roztacovani tak: а, е, и, і, у. Ctco ne duge dyvno, bo є i ї ranjice ne buly jotovanymy, a vstavky bukv vidbuvaly sja v rizni tcasy.

Znatcno sprostce sja texnitcna skladova.

Pidsumok

а б в г ґ д е ж з ѕ и і к л м н о п р с т у ф х ц ч џ ш ь

a b c č d e f g ǧ h i j k l m n o p q r s š t u v x y z ž