آغاز مطالعهٔ بوستان سعدی و ویرایش برگردان‌های گنجور
۸ فروردین ۱۴۰۴
برای ناهار به منزل مادربزرگم دعوت شدیم. آن‌جا وقتی حوصله‌ام سر می‌رود به کتابخانهٔ پدربزرگم سر می‌زنم و هر قفسه‌ای که درش باز باشد را انگلک می‌کنم. معمولاً سراغ کتاب‌های قطور نمی‌روم و با همان ریزه‌میزه‌ها سر خودم را گرم می‌کنم. اما این بار عزم کردم یک کتاب کلفت خوب بردارم و چند صفحه‌ای از آن بخوانم: «بوستان سعدی» به همراه شرح اشعار و حواشی. کتاب را باز کردم و حکایت «آتش‌گرفتن بغداد» آمد. با وجود فراخوانده‌شدن توسط خانواده در حین مطالعه، حکایت را تمام کرده، «کلفت» مذکور را زیر بغل زده، دستبرد آن را به ننهٔ خویش (والی کتابخانه) اطلاع داده، سوار ماشین شده و به خانه بازگشتم. این‌گونه شد که تصمیم گرفتم مطالعهٔ بوستان را به عنوان نخستین اثر ادبی قطور عمرم آغاز کنم.
برای فهم بهتر و ارضای کمال‌گرایی خود، دو منبع برگزیدم:
«شرح بوستان سعدی» از محمد خزائلی (چاپ دوم، دی‌ماه ۱۳۵۳ شمسی، سازمان چاپ و انتشارات جاویدان)
از این منبع جهت توضیح عبارات و واژگان و روایاتی که برایم آشنا نیستند استفاده می‌کنم. گنجور در زیر هر شعر، تصاویری از نسخه‌های چاپی آن شعر نشان می‌دهد. داشتم یک شعر از بوستان می‌خواندم که دیدم در یکی از این کتاب‌ها، توضیح و معنی واژگان و عبارات به صورت پاورقی آمده است. خوشم آمد و به مدد گوگل (علیه الدرود) دانلودش کردم.
«بوستان سعدی» از محمدعلی ناصح (تیرماه ۱۳۵۴ شمسی، بنیاد نیکوکاری نوریانی)
جهت بازگردانی به نص (نسبتاً) روان و شاخ‌وبرگ‌دادن به حکایات، از این کتاب استفاده می‌کنم.
مورد بعد اینکه آقای گنجور به تازگی درخواست کمک در برابر هوش مصنوعی نموده است. به این فکر کردم که چه خوب می‌شود اگر من هم کمک کنم و گنجور را از دست برگردان‌های تمسخربرانگیز ماشینی و انسانی نجات دهم. از باب اول شروع کردم و امیدوارم به مدد عقل و زمان بتوانم این کار لذت‌بخش را ادامه دهم و مانند سایر کارها فقط اولش خوش نباشد.
نسخهٔ برگردان ماشینی؛ خوب است، ولی…
نسخهٔ برگردان انسانی؛ فقط تقصیر ماشین و هوشش نیست.
همچنین حمیدرضا محمدی کانالی موسوم به سعدی‌خوانی در تلگرام دارد که اگر به صوت و پادکست علاقمند باشید، به دردتان خواهد خورد. من که به شخصه با متن و کتاب بهتر ارتباط برقرار می‌کنم.